Marsiajar Surat Batak Toba

Sian Wikipedia

Horasma di hita saluhutna Halak Batak Toba. Saonari marsiajar ma hita taringot tu surat Batak Toba.

Boha do asa mura hita marsiajar surat Batak Toba ?

  1. Parjolo tatanda ma jolo ina ni surat na sampulu sia i laos tajahama
  2. Paduahon tatanda ma muse anak ni surat dohot pamangkena asa taboto manjahasa
  3. Panandaion di ina ni surat dohot anak ni surat i lam denggan ma marhite-hite manjaha surat Batak, dumenggan molo boi manjaha pustaha laklak
  4. Dung boi hita manjaha, baru pe asa ta parsiajari boha do panurathon

Mananda Ina ni Surat Batak na 19 i[patota | patota mualna]

On ma ina ni surat na 19 i :

a ba da ga ha i ja  la ma na nga nya pa ra sa ta u wa ya

ᯀ ᯅ ᯑ ᯎ ᯂ ᯤ ᯐ ᯞ ᯔ ᯉ ᯝ ᯠ ᯇ ᯒ ᯘ ᯖ ᯥ ᯋ ᯛ

Asa mura marningot ina ni surat na sampulu sia i songon on ma urutanna :

aha na rata bawa i mangalapa sada gaja u ya nya

ᯀᯂ ᯉ ᯒᯖ ᯅᯋ ᯤ ᯔᯝᯞᯇ ᯘᯑ ᯎᯐ ᯥᯛᯠ

Mangihut tu si, pinatupa do muse sada nai urutan ni ina ni surat na sampulu sia i asa mura ta ingot. Songonon ma partondingna :

Ya jagama ba hau narata nga apala sada nyawa i

ᯛ ᯐᯎᯔ ᯅ ᯂᯥ ᯉᯒᯖ ᯝ ᯀᯇᯞ ᯘᯑ ᯠᯋ ᯤ

Alai dung dipatupa rapot bolon na di bulan Oktober 2022 na digoari kongres kebudayaan Batak Toba na parjolo ditolopi ma dua nari ina ni Surat. Dipangkema ina ni Surat sa ᯚ dohot ha ᯄ ni Mandailing gabe ina ni Surat ca dohot ka di Toba dung ditambahon tompi tu ginjang ni ina ni Surat i, Gabe songon on ma rupana ᯚᯱ ᯄᯱ.


Ringkot do botoonta :

  • ina ni surat ta adong dua rupa : ᯖ ᯗ alai ina ni surat ᯖ on do na somal diajarhon di sikola, tung pe molo ni jaha pustaha laklak ina ni surat ᯗ on do na somal disurathon
  • ina ni surat wa adong dua rupa : ᯋ ᯍ alai somalna ina ni surat ᯋ on do na somal disurathon

Mananda Anak ni Surat[patota | patota mualna]

Ia anak ni surat Batak, i ma tanda na paubahon saringar ni ina ni surat,  sian saringar a gabe :

1.   e na digoari hatadingan ᯂᯖᯑᯪᯝᯉ᯲

2.   i na digoari uluwa ᯥᯞᯮᯋ manang haluan  ᯂᯞᯮᯀᯉ᯲

3.   o na digoari siala ᯘᯪᯀᯞ manang sikora  ᯘᯪᯂᯬᯒ

4.   u na digoari boruta ᯅᯬᯒᯮᯖ manang haboritan  ᯎᯅᯬᯒᯪᯖᯉ᯲

5.   ng na digoari ma i hamisaran ᯂᯔᯪᯘᯒᯉ\ manang paninggil  ᯇᯉᯪᯰᯎᯞᯪ᯲

6.   pamagohon saringar a na digoari pangolat  ᯇᯝᯬᯞᯖ᯲

Aha pe didok halak goar ni anak ni surat on, molo adong na asing sian goar on, dang pola boha i, asal ma diantusi aha lapatan ni goar i, jala boi diboto laos dijaha pamangke ni anak ni surat i.

Jadi molo ini ni surat a ᯀ diihuthon:

  • hatadingan gabe e ᯀᯩ ma i jahaon
  • haluaan gabe i ᯀᯪ ma i jahaon
  • sikora gabe o ᯀᯬ ma i jahaon
  • haboritan gabe u ᯀᯮ ma i jahaon

Ina ni Surat na 19 i Molo Ditambahon Sude Anak ni Surat di Pudina[patota | patota mualna]

Saonari tajaha ma ganup ina ni surat molo di tambahon ganup anak ni surat i:

  1. a ᯀ e ᯀᯩ eng ᯀᯰᯩ i ᯤ ing ᯀᯪᯰ o ᯀᯬ ong ᯀᯬᯰ u ᯥ ung ᯀᯮᯰ ang ᯀᯰ
  2. ba ᯅ be ᯅᯩ beng ᯅᯰᯩ bi ᯅᯪ bing ᯅᯪᯰ bo ᯅᯬ bong ᯅᯬᯰ bu ᯅᯮ bung ᯅᯮᯰ bang ᯅᯰ
  3. da ᯑ de ᯑᯩ deng ᯑᯰᯩ di ᯑᯪ ding ᯑᯪᯰ do ᯑᯬ dong ᯑᯬᯰ du ᯑᯮᯩ dung ᯑᯮᯰ dang ᯑᯰ
  4. ga ᯎ ge ᯎᯩ geng ᯎᯰᯩ gi ᯎᯪ ging ᯎᯪᯰ go ᯎᯬ gong ᯎᯬᯰ gu ᯎᯮ gung ᯎᯮᯰ gang ᯎᯰ
  5. ha ᯂ he ᯂᯩ heng ᯂᯰᯩ hi ᯂᯪ hing ᯂᯪᯰ ho ᯂᯬ hong ᯂᯬᯰ hu ᯂᯮ hung ᯂᯮᯰ hang ᯂᯰ
  6. ja ᯐ je ᯐᯩ jeng ᯐᯰᯩ ji ᯐᯪ jing ᯐᯪᯰ jo ᯐᯬ jong ᯐᯬᯰ  ju ᯐᯮ jung ᯐᯮᯰ jang ᯐᯰ
  7. la ᯞ le ᯞᯩ leng ᯞᯰᯩ li ᯞᯪ ling ᯞᯪᯰ lo ᯞᯬ long ᯞᯬᯰ lu ᯞᯮ lung ᯞᯮᯰ lang ᯞᯰ
  8. ma ᯔ me ᯔᯩ meng ᯔᯰᯩ mi ᯔᯪ ming ᯔᯪᯰ mo ᯔᯬ mong ᯔᯬᯰ mu ᯔᯮ mung ᯔᯮ᯦ ᯰmang ᯔᯰ
  9. na ᯉ ne ᯉᯩ neng ᯉᯰᯩ ni ᯉᯪ ning ᯉᯪᯰ no ᯉᯬ nong ᯉᯬᯰ nu ᯉᯮ nung ᯉᯮᯰ nang ᯉᯰ
  10. pa ᯇ pe ᯇᯩ peng ᯇᯰᯩ pi ᯇᯪ ping ᯇᯪᯰ po ᯇᯬ pong ᯇᯬᯰ  pu ᯇᯮ pung ᯇᯮᯰ pang ᯇᯰ
  11. ra ᯒ re ᯒᯩ reng ᯒᯰᯩ ri ᯒᯪ ring ᯒᯪᯰ ro ᯒᯬ rong ᯒᯬᯰ ru ᯒᯮ rung ᯒᯮᯰ rang ᯒᯰ
  12. sa ᯘ se ᯘᯩ seng ᯘᯰᯩ si ᯘᯪ sing ᯘᯪᯰ so ᯘᯬ song ᯘᯬᯰ su ᯘᯮ sung ᯘᯮᯰ sang ᯘᯰ
  13. ta ᯞ te ᯖᯩ teng ᯖᯰᯩ ti ᯖᯪ ting ᯖᯪᯰ to ᯖᯬ tong ᯖᯬᯰ tu ᯖᯮ tung ᯖᯮᯰ tang ᯖᯰ
  14. wa ᯋ we ᯋᯩ weng ᯋᯰᯩ wi ᯋᯪ wing ᯋᯪᯰ wo ᯋᯬ wong ᯋᯬᯰ wu ᯋᯮ wung ᯋᯮᯰ wang ᯋᯰ
  15. ya ᯛ ye ᯛᯩ yeng ᯛᯰᯩ yi ᯛᯪ ying ᯛᯪᯰ yo ᯛᯬ yong ᯛᯬᯰ yu ᯛᯮ yung ᯛᯮᯰ yang ᯛᯰ
  16. nga ᯝ nge ᯝᯩ ngeng ᯝᯰᯩ ngi ᯝᯪ nging ᯝᯪᯰ ngo ᯝᯬ ngong ᯝᯬᯰ ngu ᯝᯮ ngung ᯝᯮᯰ ngang ᯝᯰ
  17. nya ᯠ nye ᯠᯩ nyeng ᯠᯰᯩ nyi ᯠᯪ nying ᯠᯪ ᯰnyo ᯠᯬ nyong ᯠᯬᯰ nyu ᯠᯮ nyung ᯠᯮᯰ nyang ᯠᯰ

Songon na so adong ina ni surat i dohot u, na ditambahon anak ni surat ate? I ma da tutu, molo na dua ina ni surat on didok ma i;  jonjong sandiri jumujung uluna, dang boi tambahononhon anak ni surat tu nadua ina ni surat on

ina ni surat, na niihuthon ni anak ni surat rap dohot pangolat[patota | patota mualna]

Tajahama angka hata na mamangke anak ni surat jala diihuthon pangolat :

  • ende ᯀᯉᯩ᯲ᯑᯩ
  • embashon ᯀᯔᯩ᯲ᯅᯘ᯲ᯂᯉᯬ᯲
  • engkol  ᯀᯰᯩᯂᯞᯬ᯲
  • inggir inggir ᯀᯪᯰᯎᯒᯪ᯲ᯀᯪ᯦ᯰᯎᯒᯪ᯲
  • indahan ᯀᯉᯪ᯲ᯑᯂᯉ᯲
  • impola  ᯀᯔᯪ᯲ᯇᯬᯞ
  • ompunta ᯀᯔᯬ᯲ᯇᯉᯮ᯲ᯖ
  • ondihon  ᯀᯉᯬ᯲ᯑᯪᯂᯉᯬ
  • onsop  ᯀᯉᯬ᯲ᯘᯇᯬ᯲
  • unte pangir  ᯀᯉᯮ᯲ᯖᯩ ᯇᯝᯒᯪ᯲
  • umpama umpasa ᯀᯔᯮ᯲ᯇᯔ ᯀᯔᯮ᯲ᯇᯘ
  • ullushon  ᯀᯞᯮ᯲ᯞᯘᯮ᯲ᯂᯉᯬ᯲

Molo taparrohahon parpeak ni anak ni surat i di ganup hata na di ginjang i,  boi ma botoonta  : sai di lambung ni pangolat do dipeakhon anak ni surat i. Ingot hamu ma i, songon i ma pamangke ni anak ni surat, na niihuthon ni pangolat.

hata na holan mamangke ina ni surat[patota | patota mualna]

pamangke ni ina ni surat na 19 i di ganup hata na holan mamangke ina ni surat :

  1. abara ᯀᯅᯒ pundak, bahu
  2. ada  ᯀᯑ  ada, batu kecil
  3. agama ᯀᯎᯔ agama
  4. aha ᯀᯂ apa
  5. ahana ᯀᯂᯉ  alat vital
  6. ala ᯀᯞ gara-gara, karena
  7. ama ᯀᯔ kaum bapa
  8. ama-ama ᯀᯔᯀᯔ bapa-bapa
  9. apala ᯀᯇᯞ  dekat sekali, kandung
  10. asa ᯀᯘ supaya
  11. asa-asa  ᯀᯘᯀᯘ ikan tawar
  12. asasa ᯀᯘᯘ ikan tawar
  13. ata ᯀᯖ memakan cabe bulat
  14. au ᯀᯥ saya
  15. auga ᯀᯥᯎ  sepotong kayu bulat menghubungkan kedua leher kerbau atau sapi untuk menarik bajak.
  16. baba ᯅᯅ mulut
  17. bada ᯅᯑ perselisihan
  18. baga-baga  ᯅᯎᯅᯎ pengharapan
  19. bai ᯅᯞ ya itulah
  20. baja ᯅᯐ baja
  21. balanga ᯅᯞᯝ kuali
  22. bara ᯅᯒ kolong rumah panggung sebagai kandang hewan
  23. basa ᯅᯘ  murah hati
  24. bau ᯂᯥ bau tak sedap
  25. daba ᯑᯅ kawan, teman, mas
  26. dai ᯑᯤ  cicip makanan
  27. dana ᯑᯉ nama bulan ke-12
  28. gaba-gaba ᯎᯅᯎᯅ pohon natal, hiasan
  29. gada ᯎᯑ alat pemukul besar
  30. gaga ᯎᯎ tinggi hati
  31. gaja ᯎᯐ gajah
  32. gala ᯎᯞ galah
  33. gala-gala ᯎᯞᯎᯞ tanaman yg buahnya dapat dimakan
  34. gana ᯎᯉ sarana uji sumpah
  35. gara ᯎᯒ bara api
  36. garaga ᯎᯒᯎ kelereng, gundu
  37. gasa-gasa ᯎᯘᯎᯘ marah-marah
  38. haba-haba ᯂᯅᯂᯅ angin kencang
  39. haha ᯂᯂ abang
  40. hala ᯂᯞ kalajengking
  41. hara ᯂᯒ undangan lisan
  42. hata ᯂᯖ bahasa, perkataan
  43. hau ᯂᯥ kayu, pohon
  44. hauma ᯂᯥᯔ sawah
  45. ia ᯤᯀ kalau bicara tenteng
  46. iba ᯤᯅ saya
  47. ibana ᯪᯅᯉ  dia
  48. ila ᯤᯞ malu, rasa malu
  49. ima ᯤᯔ itulah
  50. ina ᯤᯉ kaum ibu
  51. jaga  ᯐᯎ jaga, menjaga
  52. jaha ᯐᯎ baca
  53. jala  ᯐᯞ jaring ikan
  54. jama ᯐᯔ pegang
  55. japa-japa  ᯐᯇᯐᯇ  linglung
  56. jau ᯐᯥ jauh
  57. laba ᯞᯅ guna, keuntungan
  58. laba-laba ᯞᯅᯞᯅ  pintu, jendela
  59. laga ᯞᯎ bernafsu makan
  60. lai ᯞᯤ layu, malu hati
  61. lala ᯞᯞ nasi lembek
  62. langa ᯞᯝ lengang
  63. lapa ᯞᯇ potong hewan
  64. lata ᯞᯖ benih, bibit
  65. lau ᯞᯥ bagian badan ayam
  66. mala ᯔᯞ memberi
  67. manata ᯔᯉᯖ menuntun
  68. mara ᯔᯒ kejadian dukacita
  69. marahata ᯔᯒᯂᯖ  nama bulan ke-7
  70. masa  ᯔᯘ lazim
  71. mata ᯔᯖ mata
  72. naga ᯉᯎ ular naga
  73. nana ᯉᯉ nanah
  74. nasa ᯉᯘ  setiap, semua
  75. nganga ᯝᯝ  mangap, terbuka lebar
  76. pada ᯇᯑ terhormat
  77. paima ᯇᯞᯔ tunggu
  78. pala ᯇᯞ perlu, lumayan banyak
  79. pana ᯇᯉ panah
  80. para-para ᯇᯒᯇᯒ para-para
  81. parau ᯇᯒᯥ perahu
  82. pasa ᯇᯘ besar, tali besar
  83. raga ᯒᯎ ayakan berlubang kecil
  84. raja ᯒᯐ raja
  85. rara ᯒᯒ merah
  86. rata-rata ᯒᯖᯒᯖ hijau
  87. saama saina ᯘᯀᯔ ᯘᯤᯉ seayah seibu
  88. saba ᯘᯅ sawah tadah hujan
  89. sada ᯘᯑ satu
  90. saga-saga  ᯘᯎᯘᯎ harmonika dari bambu
  91. sahala ᯘᯂᯞ kharisma
  92. sai ᯘᯞ selalu
  93. sala ᯘᯞ salah
  94. sanga ᯘᯝ sempat
  95. sapa ᯘᯇ  cawan dari kayu
  96. sapala ᯘᯇᯞ kepalang, sekalian
  97. sapata ᯘᯇᯖ karma, menanggung dosa
  98. sara-sara ᯘᯒᯘᯒ sapu lidi
  99. taba ᯖᯅ tebang
  100. tada ᯖᯑ  bertentangan dengana adat
  101. tada-tada  ᯖᯑᯖᯑ jenis tanaman semak
  102. taha ᯖᯂ membelah kayu
  103. taha-taha ᯖᯂᯖᯂ bagian sekeliling rusuk daging kerbau
  104. tala ᯖᯞ kolam ikan
  105. talaga ᯖᯞᯎ bagian rumah Batak untuk penghuni rumah
  106. tama ᯖᯔ pantas
  107. tanga ᯖᯝ kutu busuk
  108. tapa ᯖᯇ bertapa
  109. tata ᯖᯖ mentah
  110. tau ᯖᯥ supaya jadi
  111. uba ᯥᯅ ubah, berubah
  112. ugasa ᯥᯎᯘ harga benda
  113. uja ᯥᯐ  pembaca yang budiman
  114. ula ᯥᯞ  kerjakan
  115. ula-ula ᯥᯞᯥᯞ peralatan, guna-guna
  116. upa ᯥᯇ upah, gaji
  117. ura ᯥᯒ mudah
  118. usa ᯥᯘ bersihkan, cuci
  119. uta ᯥᯖ muntah
  120. uta-uta ᯥᯖᯥᯖ muntah
  121. utara ᯥᯖᯒ utara
  122. waja ᯋᯐ baja

Ima sude hata na holan mamangke ina surat na 19 i. Na nienet sian pustaha na sinurat ni Ompu Faustin Panjaitan

Panurat ni Surat Batak Toba[patota | patota mualna]

Asa boi hita manurathon surat Batak Toba dohot denggan jala tingkos, jolo taantusi ma silbe ni hata. Silbe ni hata mangihuthon pandongkon ni sada hata do i, isarana :

  • Ambalang dijaha abbalang silbena am-ba-lang ᯀᯔ᯲ᯅᯞᯰ
  • Balintang dijaha balittang silbena ba-lin-tang ᯅᯞᯉᯪ᯲ᯖᯰ
  • Demban dijaha debban silbena dem-ban ᯑᯔᯩ᯲ᯅᯉ᯲
  • Engkat dijaha ekkat silbena eng-kat ᯀᯰᯩᯂᯖ᯲ manang ᯀᯰᯩᯄᯱᯖ᯲
  • Galumbang dijaha galubbang silbena ga-lum-bang ᯎᯞᯔᯮ\ᯅᯰ
  • Hambirang dijaha habbirang silbena ham-bi-rang ᯂᯔ᯲ᯅᯪᯒᯰ
  • Ingkorang dijaha ikkorang silbena ing-ko-rang ᯀᯰᯪᯂᯬᯒᯰ manang ᯀᯰᯪᯄᯱᯬᯒᯰ
  • Jumpang dijaha juppang silbena jum-pang ᯐᯔᯮ᯲ᯇᯰ
  • Langkitang dijaha lakkitang silbena lang-ki-tang ᯞᯰᯂᯪᯖᯰ manang ᯞᯰᯄᯱᯪᯖᯰ
  • Monding dijaha modding silbena mon-ding ᯔᯉᯬ᯲ᯑᯰᯪ
  • Ondeng dijaha oddeng silbena on-deng ᯀᯉᯬ᯲ᯑᯰᯩ
  • Pantang dijaha pattang silbena pan-tang ᯇᯉ᯲ᯖᯰ
  • Rimbang dijaha ribbang silbena rim-bang ᯒᯔᯪ᯲ᯅᯰ
  • Sambing dijaha sabbing silbena sam-bing ᯘᯔ᯲ᯅᯰᯪ
  • Tangkang dijaha takkang silbena tang-kang ᯖᯰᯂᯰ
  • Untung dijaha uttung silbena un-tung ᯀᯉᯮ᯲ᯖᯮᯰ

Molo dung do taantusi mambahen silbe ni hata, lapatanna nunga boi be hita manurat surat Batak Toba dohot denggan.

Dung diantusi hamuna manggurit mangihuthon silbe ni hata, ingot hamuna ma muse uhum ni Surat Batak. Dia ma uhumna ?

Na parjolo : anakna do mamboan inana. Di hatorangan na deba didok : jonok tu pangolat do peakhononmu anak ni Surat molo dihapit dua ina ni Surat na diihuthon ni pangolat na manjadi 1 silbe ni hata. Jadi asa marhapatean jala marondolan tu anak ni Surat ma ia ina Surat i.

Na paduahon : ina ni Surat i dohot u jongjong sandiri jumujung uluna. Tung na so jadi tambahononmu tanda manang aha pe taho tu na dua ina ni Surat i. Siala ni i dipatupa ma hinsu-hinsu ni Surat Batak molo naeng manggurithon silbe ni hata eng, ing, ong, ung. Pangkema ina ni Surat a, dung i tambahon ma paninggil manang saringar ng, dung i tambahon ma muse anak ni Surat e, i, o, u. Gabe songon on ma rupana ᯀᯰᯩ ᯀᯰᯪ ᯀᯰᯬ ᯀᯰᯮ. Jadi andigan do pangkeon ina ni Surat i dohot u ? Boi ma pangkeonmuna uju gabe sada silbe ni hata ina ni surat i. ᯤᯉᯰ I-nang, ,ᯂᯥᯔ ha-u-ma

Na patoluhon : di ginjang sabola siamun ina ni Surat do peakhononmu paninggil manang saringar ng. Unang peakhon di ginjang ni anak ni surat. ᯖᯰᯪ ᯖᯰᯬ ᯖᯰᯮ

Na paopathon : Peakhon ma anak ni Surat u di sabola siamun manang di sabola siamun partoru ni ina ni surat. Unang peakhon di sabola hambirang partoru ni ina ni surat

Jadi asa mura hita manurat surat Batak Toba i, boi do surathononta pangke aplikasi di android manang pangke font di komputer :

1.   Di android tapangke ma aplikasi Multiling O Keyboard dohot Batak Keyboard Plugin Dung di taon 2024 on Aplikasi Keyman na ma na boi pangkeon manggurit di versi android na imbaru.

2.   Di komputer manang laptop tapangke ma font Surat Batak Toba Di Taon 2024 on pangke ma keyman. Adong do keyman developer na boi pangkeonmuna patupahon papan ketik hombar tu lomo ni rohamuna manang tu haporluonmuna.

Ahu sandiri Vitus Polikarpus Surung Simanullang nunga hupatupa font unicode rap dohot papan ketikna.