Ulos

Sian Wikipedia
Partonun ulos na mambahen ulos.

Ulos i ma sasintongna pahean ni halak Batak najolo. Mangihuthon angka pande nungnga ditanda halak Batak ulos di parsaratustaonon pa-14-hon marhite parmasuk ni ulaula partonunan sian India. Ala nii astuanna andorang so parsaratustaonon pa-14-hon ndang ditanda ompu ni halak Batak dope ulos songon pahean suang songon i adat mangulosi pe ndang ditanda nasida dope. Jadi pahean ni halak Batak ujui i ma na sian laklak ni hau manang tangki.

Andorang so ro sibontar mata tu Tano Batak ulos i do pahena ni halak Batak siapari. Angka na marbaju dialithon ma ulos i sahat tu manghuphupi andorana. Alai anggo angka ina naung tubuan anak sae do dialithon di toru ni andorana manang buha baju. Angka amaama dialithon ma ulos i olat ni gontingna. Dohot do ulos i pangkeon laho mangompa manang mangabding dakdana (parompa), manang binahen gabe sampesampe manang gabe ulos laho modom di borngin ni ari.Maragam do ragi ni ulos i. Adong do ragi hotang (sirara) na somal pinangke ni baoa, adong sibolang na maroarna balau najolo tong pahean siapari angka baoa alai saonari gabe ulos di tingki matean. Adong maragam ulos sadum sipangkeon ni boruboru isara ni: bintang rumiris dohot na asing. Adong muse ulos ragiidup i ma sipangkeon ni halak naung marpahompu manang pangkeon laho manampin saringsaring.

Songon naung pinatorang di ginjang, dimulana i pahean siapari do ulos i. Alai di bagasan pardalan ni tingki dipatimbo halak Batak ma ulos i sian pahean siapari gabe parhitean ni pasupasu ni hulahula tu boruna, i ma sian horong na diginjang tu horong na di toruna, songon haroro ni aek sian ginjang tu toru. Isarana: sian simatua tu hela dohot boruna, sian Tulang tu berena, manang sian Ompung tu pahompuna. Di tingki paherbanghon ulos i dipasahat horong na di ginjang i ma angka umpasa manang hata mardongan pasupasu laho palashon tondi ni na manjalo ulos i. Ala nii tudutudu ni halasan do ulos i tudoshon api dohot mata ni ari.

Asing sian ulos na marrumanghon haen ditanda halak Batak do pandohan ulos na so ra buruk i ma tano manang saba. Di sada partingkian boi do dipasahat hulahula tano manang saba tu boruna. Di jaman saonari adong muse pandohan ulos na tinonun sadari na marlapatan sihumusik manang hepeng.

Somalna ganjang ni ulos i antar dua meter jala bidangna 70 sentimeter (asa boi dialithon tu pamatang dipadomu ma dua ulos). Ditonun do ulos i mamangke tangan jala somalna angka boruboru do manonunsa di taumbara ni jabu. Tingki manonun ulos i boi do piga minggu manang bulan, margantung tu maol ni raksana.

Dung ro angka sibontar mata i ma zending hakristenon na sian Jerman gabe marhusor ma lapatan ni ulos di halak Batak. Ditiru halak Batak ma rumang ni angka sibontar mata marpahaean. Angka baoa ni halak Batak nunga markameja dohot marsalaoar ganjang jala angka parompuan ni Batak nunga margaun dohot marrok songon halak Eropah. Nangetnanget ditinggalhon ma ulos songon pahean siapari. Holan di angka ulaon adat nama dipangke muse ulos i. Panghorhonna ala ndang somal be dipangke gabe nirajuman ma pahean sakti manang keramat ulos i. Deba nari halak Batak naung marugama Kristen ditulak ma ulos i ala nirajuman ulaula haholomon.

Ulos sian suhi ni hakristenon[patota | patota mualna]

Tarbahen halak Batak Kristen do mamangke ulos na naung tinanda halak Batak sian najolo andorang so sahat dope hakristenon tu Tano Batak? Alusna dos do alus ni Apostel Paulus mangadopi sungkunsungkun ni huria Korint (2 Korinr 8:1-11): jadi do pinangan juhut na ginadis di onan hape naung sanga pinelehon di angka joro ni halak marugamo Gorik? Alus ni Apostel Paulus: na jadi do. Ai ndada pajonokhon tu Debata manang paholanghon hita sian Debata sipanganon manang pahean i. Ai ndada parsualan ni sipanganon manang parabitan harajaon ni Debata alai sual hasintongan, dame dohot las ni roha di bagasan Tondi Parbadia do (Rom 14:17). Ala nii ndang sisombaon ulos i alai baliksa ndada ingkon situtungon manang sibolonghonon.

Arga ni ulos[patota | patota mualna]

Adong opat na mambahen arga tongtong ulos i sahat tu tingki on: Parjolo, ise na mangalehonsa? Arga ulos i ala mansai arga manang sangap do di hita na mangalehon ulos i, i ma natoras, simatua, tulang manang ompungta sandiri. Manang aha pe na nilehon ni halak na taparsangapi tontu argaanta do silehonlehonna i. Ulos manang so ulos arga do hita silehonlehon ni hulahulanta.

Paduahon, andigan dilehon ulos i? Mansai arga do ulos i ala mansai uli do ulaon manang partingkion uju nilehon ulos i tu hita. Laho paingothon hita tu tingkitingki ma mansai uli di bagasan ngolunta do ulos i, i ma: sorang, marbagas, mangompoi jabu, monding dohot na asing. Manang aha pe ugasan na paingothon hita di partingkian na mansai uli i tontu argaanta do.

Patoluhon, aha do na nilehon i? Mansai arga do ulos i ala mansai maol do manonun ulos i. Dao do umarga di hita ulos na tinonun ni tangan asa sian na tinonun ni masin.

Paopathon: tona dibalik ni pangalehon ni ulos i. Parhitean ni tangiang manang pasupasu do ulos i. Jala tangiang dohot pasupasu i ni hulahula, natoras, tulang dohot daompung do na sun arga di hita lobi sian arga ni haen ulos i. Ala nii hurang do hinaarga ni ulos na asal pinasahat sian jala tu halak na so apala tangkas tinanda, holan hasomalan sambing, manang pamuramurahu pinasahat.

Di habatahon dimulana sian horong na di ginjang tu horong na di toru, i ma sian hulahula tu boru, do pangalehan ni ulos i. Na so hea boru mangulosi hulahulana. Na so bere mangulosi tulangna manang pahompu mangolusi ompungna. Alai di pudian ni ari on nungnga lam samak be adat mangulos i. Nungnga masa be mangalehon ulos tu dongan tubu, hape najolo so hea i. Jala lam tu ringgasna do halak Batak mangalehon ulos tu angka partogi isarana gubernur manang presiden manang ephorus na sasaintongna horong na ingkon pinarsangapan manang rajuman di ginjang niiba. Ala nii sasintongna patutoruhon kepala negara i do molo dipasahat natorop na ginomgomanna ulos tu nasida. Manang dipasahat ruas ulos tu uluan ni huria na manguluhonsa.