Sisingamangaraja XII

Sian Wikipedia
Gambar ni Sisingamangaraja XII nadibahen Augustin Sibarani, jala adong di hepeng Indonesia Rp 1.000

Sisingamangaraja XII (tubu di Bakara, 18 Pebruari 1845 - monding di Dairi, 17 Juni 1907) i ma sada raja na hea mangolu di Tano Batak, halobian di tano halak Toba, Propinsi Sumatera Utara. Nasida ma ingkon sada ulubalang na dohot malawan Bolanda ditingki maso panjajahan taon i. Topet di tanggal 9 Nopember 1961, ditabalhon pamarinta Indonesia gabe ulubalang (Pahlawan Nasional Indonesia) marhitehite SK Presiden RI No 590/1961. Dimulani hamateanna, Sisingamangaraja XII dikubur di Tarutung, Kabupaten Tapanuli Utara, dung i dipapindama tu Soposurung, Balige taon 1953.[1]

Tingki gelleng, panjouan ni Sisingamangaraja XII i ma Patuan Bosar, dungi i adong ma panjouan mangaraja gabe Ompu Pulo Batu. Nasida muse tinanda panjouanna i ma Patuan Bosar Ompu Pulo Batu, manggontihon amangna i ma Ompu Sohahuon, Sisingamangaraja XI, taon 1876. Dung ditabalhon Sisingamangaraja XII gabe maharaja di tano Toba, ditingki i muse ingkon dibungka open door policy (hata Indonesia: politik pintu terbuka) dohot Bolanda. Alana Bolanda naeng jumaga bisnis na di Hindia Bolanda, dohot ndang olo manandatangani Korte Verklaring (hata Indonesia: perjanjian pendek) di Sumatera, lumobi tu Kesultanan Aceh dohot Toba, alani dua harajaon on mamungka parboniagaan dohot bangso Eropa na asingna.

Porang mangalo Bolanda (Sibontar mata)[patota | patota mualna]

Sisimangaraja XII dihepeng Indonesia RP 1.000

Di taon 1824, marpadanma ma Bolanda dohot Inggeris, i ma goarna Anglo-Dutch Treaty of 1824, Inggeris mangalehon sude tano habangsaonna di Sumatera tu bangso Bolanda. Dung Bolanda manghuasoi Sumatera, taon 1873 Bolanda mambahen porang tantara dohot harajon Aceh (Porang Aceh). Dipatorusma porang di tano Batak taon 1878. Angka raja Batak na Kristen, manjalo haroroan ni pasukan Hindia Bolanda, alai raja Bakara i ma Sisingamangaraja dang mangaloas, alani adong parkoumanna dohot Aceh. Ima dalanna gabe adong porang mangalo Bolanda ditingki i.[2]

Taon 1877, angka pandita (misionaris) na adong di Silindung dohot Bahal Batu, mangido pangurupion sian Bolanda alanan naeng diburlak Singamangaraja XII. Dung i, Bolanda dohot angka pandita buhul manaroso sude harajaon ni Sisingamangaraja XII dohot sude huta di tano Toba. Jala tanggal 6 Pebruari 1878, tantara ni Bolanda sahat di Pearaja, inganan ni pandita Ingwer Ludwig Nommensen (lumobi ditanda "Nommensen"). Haroroan ni angka tantara on, gabe mambahen muruk Sisingamangaraja XII, didok nasida ma pulas (porang), mangalo Bolanda ditanggal 16 Pebruari 1878.[2]

Huta Bakara boi dihalahala Singamangaraja XII, alai sahat tu bulan Desember 1878, marpiga huta boi dihuasoi Bolanda, songon huta Butar, Lobu Siregar, Naga Saribu, Huta Ginjang, dohot huta Gurgur. Dungi, Sisingamangaraja XII mandapot pangurupion sian kesultanan Aceh, mangalo Bolanda sian Uluan dohot Balige, di bulan Mei 1883, dohot Tangga Batu taon 1884.[2]

Patundal ugamo ni Sisingamangaraja XII[patota | patota mualna]

Cap Mohor Sisingamangaraja XII
Dijaha "Ahu sasap Tuwana si Sangamangaraja tiyan Bagara"

Marningot tu ugamo ni Sisingamangaraja XII, gabe sada patundal (kontroversi). Ugamo ni Sisingamangajara XII i ma Parmalim, ugamo manang haporseaan ni halak Batak tingki so masuk Kristen dohot Silom. Alai, adong surirang namandok molo Sisingamangaraja XII nungga masuk Silom hira-hira taon 1880-an. Naparjolo mandok nasida gabe Silom, i ma angka pandita sian Rheinische Missionsgesellschaft (RMG), tingki mangalo haraon ni nasida. Alai dang adong surirang natopet molo nasida gabe marugamo Silom.

Hamateanna[patota | patota mualna]

Sada podang ni halak Batak, podang nadipangke Sisingamangaraja XII. Poto on dibahen taon 1907.

Singamangaraja XII monding tanggal 17 Juni 1907, tingki dialo tantara Korps Marsose – tantara Bolanda. Tantara Bolanda diudurhon Hans Christoffel di pinggir bukit Aek Sibulbulon, di huta Si-Onom Hudon, parbalohan kabupaten Tapanuli Utara dohot kabupaten Dairi saonari.[1]

Tingki mangalo Korps Marsose, Sisingamangaraja XIImaniop Piso Gaja Dompak. Tantara Kopral Souhoka, manembak uluna, topet dipinggol ni Sisingamangaraja XII.[3] Dihamamateanna didok nasida ma, Ahuu Sisingamangaraja. Tingki i, dohot do monding anakhonna, dua baoa i ma Patuan Nagari dohot Patuan Anggi, lopus boruna i ma margoar Lopian. Sisingamangaraja XII dikuburhon Bolanda tanggal 22 Juni 1907 di Silindung.

Pustaha[patota | patota mualna]

  1. 1.0 1.1 Sidjabat, Bonar W. Prof. Dr. (2007), Ahu Sisingamangaraja, Jakarta: Pustaka Sinar Harapan, ISBN 979-416-896-7.
  2. 2.0 2.1 2.2 Ajisaka, Arya, (2010), Mengenal Pahlawan Indonesia, Jakarta: Kawan Pustaka, ISBN 978-979-757-278-5.
  3. Saat Peluru Marsose Menembus Sisingamangaraja XII yang Terkenal Kebal Senjata, www.nasional.okezone.com, 26 April 2021